Warto zobaczyć

Pierwszy cmentarz żydowski w Kazimierzu Dolnym powstał na przełomie XV i XVI wieku. Nekropolia znajdowała się na ulicy Lubelskiej, na wschód od dzielnicy żydowskiej. Pod koniec XVIII władze miasteczka podjęły decyzję o przeniesieniu cmentarza na odległe przedmieścia. W 1851 roku powstała nowa nekropolia żydowska na zboczu wąwozu na Czerniawach. Grunt pod cmentarz podarował niejaki Motek Herzberg. Podczas II wojny światowej, na rozkaz Niemców nekropolia została niemal doszczętnie zdewastowana. Na cmentarzu dokonywano egzekucji ludności żydowskiej i chrześcijańskiej. Bogato zdobione macewy Niemcy wykorzystali m.in. do utwardzenia dziedzińca klasztoru Franciszkanów, gdzie mieściła się siedziba gestapo. Po wojnie teren nekropolii ogrodzono murem, który z czasem uległ całkowitej erozji. Na cmentarzu zachowało się kilkadziesiąt macew, stojących kamiennych płyt oznaczających miejsce pochówku. Najstarsza z nich pochodzi z połowy XIX stulecia. W 1975 roku zorganizowano akcję poszukiwania miejsc, z których odzyskano macewy. Dziesięć lat później w miejscu cmentarza powstał monumentalny pomnik zaprojektowany przez Tadeusza Augustynka. Lapidarium, wyłożone fragmentami zabytkowych macew, nawiązuje do Jerozolimskiej Ściany Płaczu. Pęknięcie pośrodku kamiennej ściany symbolizuje tragiczny los Żydów. W starych kamiennych tablicach zawarta jest historia i obyczaje narodu żydowskiego. Na niektórych grobowcach usypane są stosy kamyków, które mają upamiętniać biblijną wędrówkę narodu żydowskiego z Egiptu do Ziemi Obiecanej. Pod drugiej stronie „Ściany Płaczu”, w majestatycznym bukowym lesie, widnieje kilkanaście pokrytych mchem nagrobków z kunsztownie zdobionymi macewami. Niesamowita cisza, która panuje w tym miejscu, skłania do refleksji i zadumy.

 Agnieszka Stelmach

Zespół zamkowy w Kazimierzu Dolnym składa się z okrągłej wieży, zwaną basztą, oraz ruin zamku. Baszta jest najstarszą kazimierską budowlą, Powstała na przełomie XIII/XIV wieku. Obronny stołp ma wysokość 20 metrów, grubość murów w przyziemiu ok. 10 metrów, natomiast wejście na nią znajduje się na wysokości 6 metrów. Prawdopodobnie wieża otoczona była dawnej „drewnianymi murami” obronnymi. Stanowiła miejsce ochrony i poboru cła dla istniejącej tutaj przeprawy. Być może pełniła także funkcję „latarni rzecznej”, na której palono ogień aby nocą i podczas mgły flisacy mogli bezpiecznie żeglować po Wiśle. W przyziemiu znajdował się loch. Z baszty roztacza się piękny widok – od południa na ruiny kazimierzowskiego zamku, od wschodu na Wisłę. Warto spojrzeć na przeciwległy brzeg rzeki, gdzie widnieje nieczynny już kamieniołom w Nasiłowie. Wydobywano tam niegdyś biały wapień, zwany „opoką kazimierską”. Z takiego kamienia zbudowana jest baszta, zamek oraz inne kazimierskie budowle, gdyż w tamtych czasach był to najbardziej popularny budulec w okolicy.

W oddali widać też Puławy, stolicę regionu. Od północy, wśród drzew widzimy gontem krytą willę. Jest to budowla, która cieszy się sporym zainteresowaniem turystów. Jak mówią media miała wielu właścicieli, m.in. Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego oraz jednego ze specjalnych pracowników ABW. Jaka jest prawda… poszukajmy jej w mediach!

Od zachodu widzimy niezwykły, zbudowany z kamienia budynek. Jest to willa należąca niegdyś do profesora Tadeusza Pruszkowskiego. Duże okna w szczycie budowli pięknie oświetlały wysoką na 8 metrów pracownię malarską. Również na dachu znajdował się taras, z którego można było malować urokliwe miasteczko.

Zamek wybudowano w latach 40. XIV w. za czasów króla Kazimierza Wielkiego, po napadzie Tatarów na ziemię lubelską. Jego kształt dostosowany jest do rzeźby terenu. Dziedziniec otaczały wysokie mury, w których ludność mogła się schronić w razie niebezpieczeństwa. Na środku wykuta była studnia. Zamek stanowił siedzibę starostwa, a jego architektura zmieniała się na przestrzeni wieków. Od strony miasteczka znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, po przeciwnej stronie –  brama. W miejscu, gdzie obecnie znajduje się punkt widokowy, stanęła w XV wieku. czworoboczna wieża mieszkalna, wysadzona w 1809 roku przez Austriaków. W XVI wieku mury skrzydła mieszkalnego i wieże zostały ozdobione attykami. Zamek został zniszczony w czasie Potopu Szwedzkiego i nigdy nie został już odbudowany.

W okresie międzywojennym, gdy Kazimierz Dolny stał się kolonią artystyczną, zamek był miejscem spotkań młodych malarzy. Niejednokrotnie służył im jako motyw obrazów. Często organizowano tutaj pikniki dla kazimierzan. Aktualnie Zamek i Baszta są udostępnione do zwiedzania przez cały rok.

Kamienica Górskich przy ulicy Senatorskiej 5 została wzniesiona w 1607 roku przez zamożnego kupca i burmistrza Wawrzyńca Laurencjusza Górskiego. Później jej właścicielem został Żyd Mandelbaum. W 1915 roku budynek spłonął w wielkim pożarze. Odrestaurował ją w latach 1926-27 architekt Jerzy Siennicki, który zaprojektował dodatkowo nową attykę. Wnętrza budynku mają piękne, kolebkowe sklepienia. Obecnie w kamienicy Górskich znajduje się siedziba władz miasta. Na budowli można dostrzec dawne freski robione metodą sgraffiti. Polegała ona na wycinaniu bądź wyskrobywaniu rysunku w świeżej pobiale lub warstwie innego barwnika, pokrywającego tynk. Tak powstawała dwukolorowa, czasem wielobarwna kompozycja o zróżnicowanej fakturze. Niestety w przypadku kamienicy Górskich freski zostały nieumiejętnie odnowione, zamaskowane tynkiem i tym samym zniszczone.

Agnieszka Stelmach

Kamienica Biała przy ulicy Senatorskiej powstała na początku XVII wieku. Skromniejsza od Kamienicy Celejowskiej, nie ma bogatych zdobień, a jedynym elementem dekoracyjnym jest piękna attyka. Po wielu latach zapomnienia budynek wrócił do dawnej świetności dzięki nowym właścicielom.

Read More

Kamienica Celejowska, wzniesiona w 1635 roku dla zamożnego kupca Bartłomieja Celeja, należy do najcenniejszych w kraju zabytków epoki manieryzmu. Budynek ma bogato zdobioną elewację wykonaną w technice stiuku oraz wysoką attykę z rzeźbionymi maszkarami, która uchodzi za najpiękniejszą w Polsce.

Read More