Warto zobaczyć

Pierwsza wiadomość o istnieniu synagogi w Kazimierzu Dolnym datuje się na rok 1557. Wiadomo jednak, że Żydzi sporo wcześniej mieli tutaj swój drewniany dom modlitwy. Wzniesienie murowanej synagogi nastąpiło przed rokiem 1622, ponieważ jest ona opisana w dokumencie z tego roku. Legenda głosi, że kazimierską synagogę kazał wybudować król Kazimierz Wielki. Władca zakochał się w pięknej Żydówce Esterce, córce biednego krawca. Z wdzięczności, że oblubienica urodziła mu dwóch synów, Niemira i Pełkę, nakazał wznieść dla niej w miasteczku piękną bożnicę.

Według miejscowej tradycji żydowskiej, znajdujące się w synagodze parochety, czyli bogato zdobione kotary, własnoręcznie uszyła i wyhaftowała Esterka. Wnętrza bożnicy są zdobione bogatą polichromią, ukazującą m.in. Ścianę Płaczu w Jerozolimie, Grób Racheli oraz postaci zwierząt.

Obecny budynek synagogi pochodzi z drugiej połowy XVIII w. i jest czwartą z kolei budowlą postawioną w miejscu poprzednio zniszczonych. Jest to budynek w stylu późnobarokowym, wzniesiony z kamienia wapiennego. W końcu XIX w. wzdłuż ściany północnej dobudowano sale modlitewne dla kobiet, tzw. babińce. Po I wojnie światowej od strony zachodniej dostawiono sień z wydzielonymi izbami i drugim babińcem na piętrze.

W 1939 roku Niemcy zamknęli synagogę i urządzili w niej magazyn. Aż do ostatnich dni okupacji przetrwała w nienaruszonym stanie. Niestety, w 1944 r. wycofujący się z miasta hitlerowcy zdewastowali zabytkową budowlę. Po wojnie opustoszały budynek popadł w ruinę. W 1953 r. synagogę odbudowano według projektu znanego architekta Karola Sicińskiego. Odtworzono wówczas dawną formę architektoniczną bożnicy. Przez pewien czas mieściło się tutaj kino, które zamknięto w 2003 roku. Obecnie w sali modlitw urządzona jest stała ekspozycja o charakterze muzealnym. W bocznych pomieszczeniach budynku urządzono pokoje do wynajęcia. Na zewnętrznej ścianie budynku widnieje zegar słoneczny oraz pamiątkowa tablica o treści: „Ku czci trzech tysięcy polskich obywateli żydowskiej narodowości, dawnych mieszkańców Kazimierza Dolnego, zamordowanych przez okupanta hitlerowskiego w czasie II wojny światowej„.

Agnieszka Stelmach

Nie wszyscy odwiedzający Kazimierz Dolny wiedzą, że w klasztorze o.o. Franciszkanów znajduje się Muzeum. Znajdziemy je bez trudu, spacerując po krużgankach klasztornych. Franciszkanie są związani z Kazimierzem od XVII w., kiedy to zostali sprowadzeni na wzgórze, na którym stał już mały kościółek z obrazem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Bracia, którzy rozbudowali kościół i dobudowali klasztor, pełnili posługę w miasteczku do czasów Powstania Styczniowego. Później nastąpiła kasata klasztoru a bracia, z wyjątkiem jednego, sędziwego Adriana Gałuszkiewicza, zostali odesłani do domów. Ojciec Adrian przeżył jeszcze 20 lat, pilnując zabudowań klasztornych. Po I wojnie światowej zakonnicy powrócili do klasztoru. W czasie II wojny światowej była tutaj siedziba gestapo i  więzienie.

Franciszkanie to zakon ślubujący ubóstwo, bracia zajmują się też misjami, jeżdżą jako misjonarze m.in do Afryki. W Muzeum można obejrzeć pamiątki z misji, liturgiczne paramenty, obrazy dobroczyńców klasztoru, stare księgi liturgiczne, przyrządy do wypiekania opłatka i hostii, oraz figurki z dawnych szopek.

Muzeum jest dostępne dla zwiedzających po uprzedniej rezerwacji, lecz nie ma z tym problemu. Jeden z ojców, który się nim opiekuje, zawsze chętnie otwiera jego podwoje i opowiada o eksponatach. Wstęp jest bezpłatny. Z tego względu warto wesprzeć Muzeum dobrowolną ofiarą. Dzięki zebranym środkom Ojcowie będą mogli skatalogować zbiory, poddać je renowacji i bardziej zadbać o to niezwykłe miejsce. Zapraszamy do odwiedzania Muzeum.

Numer tel. do ojca odpowiedzialnego za placówkę: 605 576 717

Autor zdjęć Jarosław Michalski