piątek, 7 lutego, 2025
Kazimierzdolny24.pl - Portal Kazimierza Dolnego

Szlakiem kazimierskich spichlerzy

Share

Kazimierskie spichlerze to usytuowany wzdłuż Wisły, wyjątkowy zespół zabytków, nie mający nigdzie indziej swojego odpowiednika. Nadrzeczne magazyny zbożowe powstały w XVI i XVII wieku, w czasach największego rozwoju i portowej świetności Kazimierza Dolnego. Mimo gospodarczego przeznaczenia zachwycały i nadal zachwycają renesansowymi zdobieniami. Stanowiły własność magnatów, zamożnej szlachty lub duchowieństwa.

Zapraszamy na niezwykłą wycieczkę szlakiem kazimierskich spichlerzy. Spacer zaczynamy od Spichlerza pod Żurawiem przy dawnym Gdańskim Przedmieściu.

Spichlerz „Pod Żurawiem” (ul. Puławska 112) powstał w 1623 r. “na rafie” przy porcie kazimierskim, nad którym górowały ówczesne dźwigi portowe, zwane żurawiami (stąd wzięła się nazwa spichlerza). W 1780 r. podniszczony budynek spichlerza wyremontowano według projektu architekta Fryderyka Zilcherta. W 1883 r. otwarto tutaj fabrykę gwoździ! Jeszcze do niedawna mieszkańcy Kazimierza nazywali ten obiekt nie inaczej niż „Gwoździarnią”. Pod koniec XIX wieku spichlerz spłonął. W 1928 r. w ruinach spichlerza zbudowała dom rodzina Rucińskich. Podczas II wojny światowej obiekt uległ niemal całkowitemu zniszczeniu. W 1988 r. Lubelskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego wykupiło zrujnowany obiekt. W ciągu kolejnych 5 lat Spichlerz pod Żurawiem został odbudowany (według projektu architekta i malarza Tadeusza Augustynka) i zaadaptowany na dom wypoczynkowy Telekomunikacji Polskiej. W 2016 r. w budynku przeprowadzono gruntowny remont. Obecnie Spichlerz pod Żurawiem jest pięknym hotelem, łączącym nowoczesność z historią. Zabytkowy budynek jest położony nad brzegiem Wisły, tuż przy trasie spacerowej.

Następnych kilka spichlerzy znajduje się na terenie dawnego portu, zwanego Wyspą Spichrzów, którą historycy lokalizują u wylotu Norowego Dołu.

Spichlerz „Król Kazimierz” (ul. Puławska 70)  jest jednym z najstarszych w miasteczku. Powstał prawdopodobnie w XVI w. Budowla posiada ozdobne szczyty dachowe wzorowane na kazimierskim kościele św. Anny. W XIX wieku w budynku tym znajdował się browar. W czasie wojny spichlerz uległ niemal całkowitemu zniszczeniu. W latach 1945-55 odbudowano go i otworzono w nim przetwórnię owoców, która funkcjonowała do lat 80 ubiegłego wieku. W 2005 r. rozpoczęła się kolejna, głośna i kontrowersyjna przebudowa według projektu Tadeusza Michalaka. Bryłę spichlerza powiększono i dobudowano do niej nowoczesne budynki hotelowe, stanowiące integralną całość z częścią zabytkową.

Spichlerz Pielaka (ul. Puławska 66) pochodzi z XVII w. W latach 1906-1929 mieściła się w nim garbarnia. Podczas II wojny światowej popadł w ruinę. Obecnie jest wykorzystywany jako zaplecze gospodarcze dla usytuowanego tutaj campingu.

Spichlerz „Pod Wianuszkami” (ul. Puławska 64) powstał pod koniec XVII w. W latach 1906-1929 znajdowała się w nim garbarnia Maurycego i Chaima Feuersteinów. Opuszczony i uszkodzony w czasie wojny, został odbudowany dopiero pod koniec lat 70. XX wieku przez Muzeum Nadwiślańskie. Dzisiaj znajduje się w nim młodzieżowe schronisko turystyczne.

Spichlerz Nowakowskiego (ul. Puławska 5) zbudowano w drugiej połowie XVI wieku. Na przełomie XIX i XX wieku w ocalałe mury wbudowano dwa mieszkania oraz pomieszczenie inwentarskie. Obecnie od strony północnej widoczne są fragmenty tych murów. W sezonie gospodarze obiektu oferują pokoje dla letników.

Spichlerz „Bliźniak” (ul. Puławska 46) pochodzi z pierwszej połowy XVII wieku. Jest jednym z najwcześniejszych spichlerzy murowanych w Kazimierzu Dolnym. W 1792 r. przebudowano go, a datę uwieczniono na szczycie budynku wzorowanym na gdańskich magazynach zbożowych z czasów średniowiecza. Nazwa spichlerza wywodzi się stąd, że niegdyś wchodził on w skład dwóch niemal identycznych  magazynów zbożowych, z których jeden popadł w ruinę w XIX wieku i nie pozostał po nim żaden ślad. Aktualnie w Spichlerzu Bliźniak znajduje się pensjonat z kawiarnią i salą kinową.

Spichlerz Feuersteina, zwany inaczej Spichlerzem Krzysztofa Przybyły (ul. Puławska 40) pochodzi z końca XVI wieku. Sto lat później dobudowano w nim drugie piętro i umieszczono bogato dekorowany szczyt. Następnej przebudowy dokonał w 1838 roku Mejer Wulf Feuerstein, przystosowując go na potrzeby garbarni. Podczas wojny spichlerz nie ucierpiał, ale wymagał gruntownego remontu. W 1948 r. architekt Karol Siciński obniżył budynek o jedno piętro i przywrócił mu pierwotny wygląd. W latach 80. ubiegłego wieku obiekt zakupiło Muzeum Nadwiślańskie w celu umieszczenia w nim nowych ekspozycji, ale jak dotąd spichlerz stoi pusty. Podobno ma tutaj powstać manufaktura gobelinów artystycznych.

Spichlerz Ulanowskich, zwany inaczej Spichlerzem Mikołaja Przybyły (ul. Puławska 34) pochodzi z 1591 roku. Podczas I i II wojny światowej budowla nie została poważnie uszkodzona. Jedynym elementem artystycznym budynku jest jego elewacja frontowa. W drugiej połowie lat 50. XX wieku spichlerz wyremontowano i przekształcono na magazyn nawozów sztucznych. W latach 1976-86 Muzeum Nadwiślańskie przeprowadziło w budynku kapitalny remont i przekształciło go w siedzibę Muzeum Przyrodniczego.

Spichlerz przy ul. Tyszkiewicza 18 stoi najbliżej rynku. W 1918 r. wbudowano w zachodnią komorę użytkowany do dziś lokal mieszkalny. Spichlerz zachowany jest w ruinie z jednym tylko północnym szczytem, zrekonstruowanym przez Muzeum Nadwiślańskie. Gruba warstwa farby skrywa monumentalną dekorację sgraffitową, która od lat czeka na konserwację.

Spichlerz Kobiałki (ul. Krakowska 61) to ostatni zachowany w całości spichlerz w miasteczku. Powstał w 1636 r. na dawnym Krakowskim Przedmieściu. Wraz z kilkoma innymi spichlerzami tworzył grupę magazynów zbożowych przy tzw. przewozie janowieckim. Przed budynkiem znajduje się szeroka loggia, która pełniła funkcję transportową zboża na pierwsze piętro. Do połowy XIX wieku spichlerz pozostawał w ruinie. W latach 1949– 51 zaadaptowano go na schronisko turystyczne PTTK.

Zrujnowany Spichlerz na końcu ul. Krakowskiej, pochodzi z pierwszej połowy XVII w. i był jedną z najmniejszych budowli tego typu. Do 1976 r. w jego murach znajdowało się mieszkanie, które strawił pożar.

Najbardziej ozdobnym ze wszystkich kazimierskich spichlerzy był (nieistniejący już dziś) spichrz “Pod Bożą Męką” albo “Pod Figurą”. Na jego szczycie wyrzeźbiono scenę Ukrzyżowania, z dwoma klęczącymi po bokach figurkami. Przedstawiały one właściciela budynku, Wawrzyńca Górskiego i jego małżonkę, Agnieszkę z Celejów, siostrę Bartosza, który zbudował kamienicę Celejowską. Po spichlerzu tym nie ocalały żadne szczątki, ale według zachowanych rycin była to najpiękniejsza tego typu budowla w Kazimierzu.   

Agnieszka Stelmach

 

Agnieszka Stelmach
Witam! Nazywam się Agnieszka Stelmach. Przez wiele lat pracowałam jako kierownik i redaktor naczelny działu informacji w spółce Akpa Polska Press, krajowym liderze w zakresie informacji o programach telewizyjnych dostępnych w Polsce, największej prywatnej agencji informacyjnej i fotograficznej założonej w 1994 roku w Warszawie. Moim zadaniem było koordynowanie pracy zespołu redakcyjnego, pisanie artykułów o tematyce filmowej, tworzenie i redagowanie recenzji na temat filmów fabularnych, dokumentalnych i widowisk artystycznych emitowanych w telewizji polskiej oraz tworzenie relacji z imprez muzycznych i filmowych. W kwietniu ubiegłego roku wyprowadziłam się ze stolicy i na stałe zamieszkałam w pięknej miejscowości pod Kazimierzem Dolnym. Przyjeżdżałam tutaj od 20 lat i wreszcie osiadłam na stałe! Magiczny Kazimierz Dolny jest moim ukochanym miejscem na ziemi! Dużo o nim piszę, dużo o nim czytam i niemal codziennie spaceruję po brukowanych uliczkach, utrwalając urodę miasteczkach na fotografiach. Kazimierz Dolny to niekończące się źródło moich inspiracji, pomysłów i fascynacji. Chętnie podzielę się nimi z innymi osobami, które chciałyby lepiej poznać Kazimierz Dolny i jego piękne okolice.

Przeczytaj również

Inne aktualności